Arkham Asylum από Grant Morrison και Dave McKean

 Γράφει ο Σπύρος Ανδριανός

''..And I’m afraid that when I walk through those asylum gates... when I walk into Arkham and the doors close behind me... it’ll be just like coming home...'' - Bat Man

Πόση λεπτή μπορεί να είναι η γραμμή ανάμεσα στη κανονικότητα και την απόλυτη παραφροσύνη; Την απάντηση αυτή μας την έδωσε ίσως με τον εφιαλτικότερο αλλά και απολαυστικό εικαστικό τρόπο το δίδυμο των Grant Morrison και Dave McKean στο κλασικό πλέον Arkham Asylum( A Serious House on Serious Earth )που κυκλοφόρησε σαν hardcover graphic novel τον Οκτώβριο του 1989 και έκτοτε έχει κάνει πολλές επανεκδώσεις.

Η πρώτη έκδοση του 1989

Το Arkham Asylum είναι μία μεταμοντέρνα έκδοση πολλών διαφορετικών μεταξύ τους κλασικών έργων. Από την Alice in Wonderland του Lewis Carrol, και τη Θεία Κωμωδία του Δάντη, μέχρι την όπερα Parsifal του Wilhelm Richard Wagner(στην οποία κάνει αναφορά και ο ίδιος ο Morrison μέσα στην ιστορία).Σίγουρα όμως ότι πιο διαφορετικό είχε διαβάσει ο μέσος αναγνώστης στα τέλη της δεκαετίας του '80,ειδικά στα mainstram κόμικς με πρωταγωνιστή τον δημοφιλέστερο(ξανά την εποχή εκείνη λόγο της ταινίας του Tim Burton)ήρωα των κόμικ,Bat Man.Ήταν η πρώτη φορά που ο Morrison(o οποίος είχε θαυμάσει τη δουλειά του Frank Miller πάνω στον Bat Man όπως αυτή εξελίχθηκε στο Dark Knight Returns) θα έγραφε μία ιστορία με τον ήρωα αλλά σίγουρα όχι η τελευταία. Και ακόμα πιο σίγουρα η πιο διαφορετική που είχε μέχρι τότε γραφτεί..

H υπόθεση μοιάζει τόσο απλή αλλά διαβάζοντας την ο αναγνώστης παγιδεύεται μέσα στο πολυεπίπεδο, παραληρηματικό και άκρως προσωπικό και εφιαλτικό αφήγημα που με τόση μαεστρία διηγείται ο Morrison.Την ημέρα της Πρωταπριλιάς οι έγκλειστοι του άσυλου του Arkham και έχοντας ως αρχηγό(ποιόν άλλο;)τον Joker,το καταλαμβάνουν και κρατάνε άτομα του προσωπικού σαν ομήρους. Το αίτημά τους είναι απλά ο άνθρωπος που είναι υπεύθυνος για τη φυλάκισή τους, ο Bat Man δηλαδή, να επισκεφτεί το άσυλο και να ανταλλάξει τη ζωή του με αυτή των ομήρων.

Ο Joker παράλληλα έχει ενορχηστρώσει μια αλυσίδα γεγονότων που υποτίθεται ότι θα κάνει τον Bruce να αντιμετωπίσει τη δική του τρέλα και τους εσωτερικούς του δαίμονες(ερχόμενος αντιμέτωπος με τους τρόφιμους-villains του ασύλου σε μία άνιση εκ των προτέρων μάχη) , ειδικά το θάνατο των γονιών του και πώς έγινε o άνθρωπος νυχτερίδα. Παράλληλα ο Morrison ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής του ιδρυτή του ασύλου,Amadeus Arkham,που μετά το θάνατο της μητέρας του θα μετατρέψει το πατρικό του σπίτι, στο άσυλο Arkham,αλλά μετά από μία προσωπική τραγωδία θα οδηγηθεί και ο ίδιος στη τρέλα...Εδώ φυσικά οι παραλληλισμοί της τραγωδίας του Arkham Με εκείνης του Bruce Wayne είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς..

Ένα ταξίδι στα βάθη της κολάσεως της παραφροσύνης με οδηγό τον Morrison(ο οποίος την εποχή εκείνη δε πειραματίζονταν στο γράψιμο του με αλκοόλ και ουσίες),πρόδρομος του τι θα ακολουθούσε στις επόμενες δουλειές του και ειδικά στην αναβίωση του Doom Patrol.Το Arkham Asylum δεν είναι η τυπική ιστορία του Bat Man που θα διαβάσετε, όπου κάποιος κακός θα κάνει κάτι, θα εμφανιστεί ο Bat Man, θα πέσουν μερικά μπουνίδια και τέλος καλό όλα καλά...Η ιστορία δε βασίζεται τόσο (ή σχεδόν καθόλου θα έλεγα) στη δράση αλλά περισσότερο στο συναίσθημα και τη ψυχολογία. Και με αυτά ο Morrison παίζει με τον αναγνώστη σαν ένα παιχνίδι γάτας-ποντικιού, όπως ακριβώς θα παίξει και ο Joker με τον Bat Man σε αυτό του το ταξίδι μέσα στους σκοτεινούς διαδρόμους του ασύλου...Και οι ίδιοι οι villains είναι περισσότερο κατάλοιπα ενός εφιάλτη παρά ανθρώπινες παρουσίες, που θα γεμίζουν αμφιβολία τον άνθρωπο νυχτερίδα και θα σπείρουν μέσα στο κεφάλι του, τους σπόρους εκείνους που έχουν οδηγήσει και τους ίδιους στη παραφροσύνη και τη τρέλα.

Μαζί με τη διαφορετική προσέγγιση που έκανε ο Morrison στον Bat Man, όπως και ο Miller πριν από εκείνον, το ίδιο έκανε και με τη παρουσίαση των εχθρών-τρόφιμων του ψυχιατρείου. Ο Bat Man αντιμετωπίζει τον Clayface που θέλει απεγνωσμένα να τον αγγίξει και να τον μολύνει με την ασθένειά του. Προσπαθεί να δραπετεύσει από τον Mad Hatter και τις περίεργες εμμονές του με την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων που αποπνέουν παιδεραστικές τάσεις.. Αντιμετωπίζει έναν φρικτά παραμορφωμένο Killer Croc(αρχικά ήταν να σχεδιαστεί με  παραμορφώσεις παρόμοιες με αυτές του Joseph Merrick)σε μία μάχη που θα του αφήσει περισσότερα ψυχικά από ότι σωματικά τραύματα...Και ο Joker σε ένα ντελίριο τρέλας και σαδισμού, με σαφές ομοφυλοφιλικές αναφορές(η εμμονή του με τον Bat Man,το χέρι που του "βάζει")αφού ουσιαστικά ο ένας πρόκειται για το άλλο μισό του άλλου.O Joker "αγαπάει" τον Bat Man με το δικό του αρρωστημένο τρόπο. Δεν είναι ερωτική η σεξουαλική έλξη αλλά καθαρά εμμονή... Πράγμα που κατα κάποιο τρόπο έχει αποτυπωθεί και σε  ιστορίες του Miller ή του Snyder...

''..Sometimes I think the asylum is the head. We're inside a huge head that dreams us all into being..  Perhaps it's your head, Batman. Arkham is a looking glass... and we are you." - The Μad Hatter

Σίγουρα δε πρόκειται για το κόμικ εκείνο με ήρωα τον  Bat Man που είχαμε συνηθίσει να διαβάζουμε.... Ενώ πολλοί αναγνώστες βρήκαν τον άνθρωπο νυχτερίδα τελείως out of character στη συγκεκριμένη ιστορία. Συνήθως, ο κύριος στόχος του είναι να σώσει αθώες ζωές και να διασφαλίσει ότι κανένας δε πρόκειται να κινδυνεύσει ή να τραυματιστεί(πόσο μάλλον θανάσιμα) τη συγκεκριμένη, δύσκολη κατάσταση, ενώ στο Batman: Arkham Asylum φαίνεται να είναι αρκετά απασχολημένος με τον εαυτό του και την ψυχή του, αγνοώντας το γεγονός ότι ο Joker απειλεί ανθρώπους ή ακόμα χειρότερα τους σκοτώνει μπροστά στα μάτια του...Εδώ ο Bat Man μοιάζει παγιδευμένος μέσα στο ψυχολογικό παιχνίδι που παίζει μαζί του ο Joker και οι υπόλοιποι τρόφιμοι του ασύλου, αντιμετωπίζοντας τους εσωτερικούς του δαίμονες και τη σκοτεινή πλευρά του, τις εμμονές και τη θλίψη του που όπως και στη περίπτωση του ιδρυτή του ασύλου, προέρχονται από την απώλεια της μητέρας του. Όπως και ο Arkham, έτσι και ο Bat Man στιγματίζεται από μία τραγωδία που θα σήμανε το τέλος της αθωότητας, τη μετατροπή του παιδιού σε άντρα, στο θάνατο του απλού ανθρώπου και την ανάσταση του σαν πλάσμα-σύμβολο της νύχτας που αποδίδει δικαιοσύνη. Ο Arkham οδηγήθηκε όμως στη παραφροσύνη και έγινε αιχμάλωτος του ίδιου του σπιτιού του, όταν δεν άντεξε τη δική του τραγωδία...Μήπως στην ίδια παραφροσύνη έχει οδηγηθεί και ο Bat Man;

Υπάρχουν πολλές αναφορές στον συμβολισμό και τη μαγεία, τον Jung,τον Froyd και τον Crowley και μια θλιβερή, σκοτεινή και καταραμένη ατμόσφαιρα που θυμίζει κλασικούς συγγραφείς τρόμου, όπως Edgar Alan Poe και H.P Lovecraft. O ψυχολογικός τρόμος είναι διάχυτος μέσα στις σκοτεινές σελίδες του κόμικ, που αποτυπώνουν με το καλύτερο τρόπο τη κλειστοφοβική ατμόσφαιρα του περιβάλλοντος στο οποίο εξελίσσεται.  Ιδιαίτερη μνεία λοιπόν  πρέπει να γίνει στην εκπληκτική τέχνη του Dave McKean(Sandman,Hellblazer,The Savage,Violent Cases)με μία αισθητική πολύ μπροστά για την εποχή της, και μία ζωγραφική(σε συνδυασμό με κολάζ)χαοτική, σκοτεινή, συμβολική, αλλά συνάμα πολύ όμορφη που αλληλοσυμπληρώνει το τρελό σενάριο του Morrison.

''..Arkham was right.Sometimes it's only madness that makes us what we are....''

Το Graphic Novel παρά τη δυσκολία του(στην ανάγνωση του σε μετέπειτα εκδόσεις βοηθάει και το αρχικό script του Μorrison που περιέχουν), την ασυναρτησία που το χαρακτηρίζει σε ορισμένες περιπτώσεις και το πολυεπίπεδο χαρακτήρα του, έκανε τρομερές πωλήσεις την εποχή που κυκλοφόρησε και συνεχίζει να πουλάει και σε όλες τις ανατυπώσεις του σε trade paperback,hardcover,absolute&anniversary editions, και θεωρείται από πολλούς ως μια από τις καλύτερες ιστορίες του Batman όλων των εποχών(Μαζί με τα Dark Knight Returns,Killing Joke,The Long Halloween) και  και ένα από τα καλύτερα έργα της καριέρας του Grant Morrison.Mε πωλήσεις που(σύμφωνα με τη θρυλική editor της Vertigo Karen Berger)έχουν φτάσει το μισό εκατομμύριο αντίτυπα έως το 2004.καθιστώντας το ως το καλύτερο σε πωλήσεις graphic novel στα αμερικανικά υπερηρωικά κόμικ. Μία πετυχημένη σειρά βιντεοπαιχνιδιών που ονομάζεται Batman: Arkham Asylum βασίζεται κατα μεγάλο μέρος του στο κόμικ, το οποίο ακολουθεί μια σχεδόν παρόμοια υπόθεση και μοιράζεται επίσης το ίδιο όνομα.

Μια τόσο διαφορετική αλλά συνάμα τόσο "καταραμένα" προσωπική και σκοτεινή, ιστορία ψυχολογικού τρόμου, που σίγουρα θα απολαύσετε διαβάζοντας την καλύτερα κάποιο κρύο βραδινό, με χαμηλωμένο φωτισμό, όταν όλοι γύρω σας θα κοιμόνται...Το θέμα είναι αν θα μπορέσετε εσείς να το κάνετε ύστερα...